Crkva Svetog Dimitrija

Šajkaš
(Južna Bačka – Šajkaška)

Sve do kraja Drugog svetskog rata u veduti Šajkaša isticala su se dva crkvena zvonika: pravoslavne crkve koja i danas postoji i evangelističke (nemačke) crkve koja je srušena, a nalazila se na mestu današnje Zdravstvene stanice.

Parohijska crkva sv. Dimitrija nalazi se na najlepšoj lokaciji u centru naselja, pored raskršća za Titel, Novi Sad i Mošorin, tako da je sa svih strana izložena pogledu prolaznika.

Prva poznata crkva nalazila se u dvorištu današnjeg parohijskog stana, ali je ona 1818. godine bila toliko dotrajala da je pretila opasnost da se sruši.

Današnja crkva građena je od 1818. do 1821. godine. Stradala je za vreme vojnih operacija u revoluciji 1848/9. godine pa je ponovo obnovljena. Toranj iznad satova završavao se piramidom pokrivenom običnim plehom obojenim crvenom bojom. Tokom Prvog svetskog rata zvonik je dobio današnji izgled sa pozlaćenim krstom na vrhu. Radovi na crkvi nastavljeni su i posle rata i konačno završeni 1924. godine. Hram predstavlja karakterističan primer pravoslavnih crkava iz prve polovine XIX veka.

Unutrašnjost hrama posvećenog svetom Dimitriju nije tako reprezentativan kao spoljašnost. Prvi ikonostas imao je samo četiri ikone, rad čuvenog srpskog slikara Dimitrija Avramovića, rođenog u Šajkašu, a koji je oslikao i Sabornu crkvu u Beogradu. Prerana smrt sprečila ga je da oslika ikonostas u svom rodnom selu.

Novi ikonostas uradio je 1924. godine u srpsko-ruskom stilu Božidar Jeremić i bez većih je rezbarenih ukrasa. Ikone je iste godine oslikao Stefan Stefanović akademski slikar iz Sremskih Karlovaca po uzoru na Uroša Predića, a uz pomoć Žarka Milinova samoukog slikara iz Šajkaša. Molerski radovi u unutrašnjosti hrama delo su A. Kuzminca, molera iz Šapca. Zvona su kupljena u Novom Sadu od zvonolije D. Jovanovića, jer su stara zvona austrougarske vlasti u Prvom svetskom ratu pretopili u topove.

Hram je potom više puta obnavljan, a tokom 1994. godine kompletno je okrečen spolja i iznutra. Nedavno je i reflektorima spolja osvetljen pa posebno lepo izgleda noću.

Među slikama je i ploča sa slikom na južnom zidu srkve na kojoj piše

Славко Д. Зеленика
вазд. поручник
рођ. 11-IX-1916. у ПРИЈЕДОРУ (Босна)
погинуо са два своја друга у борби изнад
села ШАЈКАША 6-IV-1941. год.

Šajkaš, ranije Kovilj Sveti Ivan i Kovilj Sentivan, je mesto sa 4550 stanovnika. U srednjem veku postojala je i tvrđava koja se prvi put pominje 1254. Kroz 17. vek Šajkaš se ne spominje, jer je, kao i većina šajkaških sela, u to doba iščezao i postao pustara. Do 30-ih godina 18. veka bio je pustara u sastavu Koviljskog graničarskog šanca. Kao malo naselje, koje su prisvojili graničari iz Kovilja, zabeležen je 1731. Šajkaš je bio u sastavu slavonskog generalata, a od 1745. je uključen u austrijsku Potisku vojnu granicu prema delovima koje su držali Turci. Posle ukidanja granice bio je županijsko mesto, da bi se 1769. u drugom krugu priključio novoosnovanom Šajkaškom bataljonu. Prva škola otvorena je posle 1772. godine.

Šajkaš je na petokrakoj raskrsnici puteva prema Novom Sadu, Žablju, Mošorinu, Titelu i prema Kovilju, odnosno, direktnoj vezi sa autoputem Koridora 10. Pripada opštini Titel.

Tekst priredio Nenad Glišić korišćenjem različitih izvora na Internetu.

Copyright © 2005 -