Manastir Sopoćani
posvećen je Svetoj Trojici. Osnovao ga je kralj Uroš I. Crkva je izgrađena 1260. godine. Kula
sa zvonikom je dograđena sredinom 14. veka. Prostor između kule i ulaza u
crkvu - otvoreni trem (egzonarteks) - dozidao je skoro vek kasnije Stefan
Dušan (tada još kralj).Sopocanska crkva Svete Trojice pripada razvijenom
raškom tipu gradevine, jednobrodna je, sa kupolom na visoko uzdignutom
postolju. Spoljašnji oblici odaju izgled trobrodne bazilike sa spoljnom
pripratom koja je dozidana u vreme cara (tada kralja) Dušana, sa visokom
kulom naspram ulaza u hram.
Kameni okviri prozora i portala obrađeni su na romanički način. Portal i
prozori su napravljeni od kamena. Graditelji su verovatno dolazili iz
Jadranske regije.
Sopoćanske freske, nastale izmedu 1263. i 1268.godine su dela najvećeg
dometa u monumentalnom slikarstvu XIII veka ne samo u srednjovekovnoj
Srbiji, nego i na celom području vizantijske umetnosti tog perioda.
Vrhunac tzv. monumentalnog stila karakterišu freske
sačuvane u naosu i oltaru, skladne kompozicije i stojeće figure koje
podsećaju na antičke uzore.
Slikarstvo Sopoćana imalo je izuzetno snažan uticaj na potonje srpsko
slikarstvo. Jedna od fresaka prikazuje Uroša I dok čeka kraljicu koju
vodi Stefan Nemanja. Takođe, oslikana je i ktitorska kompozicija koja
prikazuje Stefana Prvovenčanog i Uroša I sa modelima svojih crkava.
Freske oko oltara su naslikane kasnije. Na jednoj je
prikazan Uroš I sa sinovima Dragutinom i Milutinom kao i ostalim
članovima kraljevske familije. Freske u kapelama su oslikane poslednje.
Fresko slikarstvo crkve je kompletirano 1270. godine.
U južnoj kapeli se nalazi freska koja prikazuje smrt Stefana Nemanje i
prenos njegovih moštiju u Studenicu. Takođe postoje freske koje
prikazuju cara Dušana i njegovu ženu Jelenu.
Ono što su fresko-slikari u Sopoćanima uspeli u linearnosti i koloritu
oslikati sreće se još samo u italijanskoj renesansi.
Neki članovi kraljevske porodice su sahranjeni u manastiru.
Kratko posle Kosovske bitke manastir je pretrpeo razna razaranja i
obnovljen je za vreme despota Stefana.
Crkva je zapustela 1698.godine i bila je u ruševinama sve do 1925.godine
kada je rekonstruisana.
Zbog izuzetne vrednosti, manastirski kompleks (zajedno sa kompleksom
Starog Rasa) UNESKO je uvrstio na listu svetske kulturne baštine 1979.
godine
USPENjE PRESVETE BOGORODICE (označena kao tuđ snimak medju
priloženim fotosima) - freska na zapadnom zidu naosa crkve Svete
Trojice u manastiru Sopoćanima, nastala je 1271-1274. godine. Na
svetskoj izložbi u Parizu 1961. godine freska „Uspenja Presvete
Bogorodice" proglašena je za najlepšu fresku čitavog srednjeg veka.
Manastir je dobio ime po reci Sopote, kako se
prvobitno i zvao manastir, koja u starom srpskom jeziku označava
mesto izvorišta, a njih je bilo, a i sada ih u kraju ima na
desetine. Od njega kao izvorišta ponornice, potiče reka Raška,
pritoka Ibra.
Manastir se nalazi oko 12 km. južno od Raške, putem
za Tutin, sa koga se skreće i ide oko 2 km. do manastira.
Tekst priredio Nenad Glišić
korišćenjem različitih izvora na Internetu.
